Η Π.Ε. αμφισβητεί το παραδοσιακό σχολείο και τονίζει την ανάγκη της ενεργού συμμετοχής των μαθητών, Στοιχεία σημαντικά για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι:
-Η αυτενέργεια των μαθητών,
-Η δημοκρατική οργάνωση,
-Η συμμετοχή σε ομάδες,
-η επιλογή των στόχων και των μεθόδων δράσης από τους ίδιους τους μαθητές κι εκπαιδευτικούς,
Με λίγα λόγια, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση έχει στη βάση της την αντιαυταρχική αγωγή κι αποτελεί το κατεξοχήν παράδειγμα εφαρμογής της. Άλλωστε, ιστορικά έχει προκύψει από τη δεκαετία του ’60, ως γνήσιο τέκνο του Μάη του ’68, των χίπυς και των κοινωνικών κινημάτων.
Το φιλοσοφικό πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση όπως την ξέρουμε σήμερα, ουσιαστικά προκύπτει στον απόηχο των κινημάτων αμφισβήτησης της βιομηχανικής και καταναλωτικής κοινωνίας της δεκαετίας του ’60, κινημάτων που, ανάμεσα στα άλλα αμφισβήτησαν και το σχολείο, τους στόχους, τις μεθόδους και τις αρχές λειτουργίας του.
Το φιλοσοφικό πλαίσιό της όπως τίθεται στο βιβλίο του Αλέκου Γεωργόπουλου και της Ελισάβετ Τσαλίκη, Περιβαλλοντική Εκπαίδευση:
-τα όρια της ανάπτυξης,
-η σχέση της οικονομίας με το περιβάλλον,
-η κυριαρχία του ορθολογισμού και η λατρεία της παραγωγής,
-η ολιστικότητα,
-η διεπιστημονικότητα,
-ο προσανατολισμός στα προβλήματα της κοινότητας,
-η μη βίαιη κι εθελοντική δράση για την αλλαγή της κοινωνίας,
-Το περιβαλλοντικό ήθος
Θεσμικά
Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης εισάγεται ως θεσμός στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στα τέλη του 20ού αιώνα, στον απόηχο της ανόδου του διεθνούς και ελληνικού οικολογικού κινήματος, το οποίο αρχίζει πλέον να επηρεάζει σημαντικά τις εξελίξεις, ενώ η οικολογική κρίση εντείνεται.
Καθιερώνεται ένας Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε κάθε νομό για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση κι ένας για τη Δευτεροβάθμια.
Στην πορεία δημιουργούνται και οι θεσμοί του Υπεύθυνου Αγωγής Υγείας και του Υπεύθυνου Πολιτιστικών σε κάθε Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και κάθε Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, «σπάζοντας» τεχνητά το αντικείμενο του Υπεύθυνου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Ο τεχνητός διαχωρισμός σε Αγωγή Υγείας, Πολιτιστικά και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
§ Π.χ τα μεταλλαγμένα θεωρούνται συνήθως θέμα της Αγωγής Υγείας, ενώ με μια ευρύτερη προσέγγιση μπορεί να είναι θέμα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, αν ο εκπαιδευτικός κι οι μαθητές δεν μείνουν μόνο στα ζητήματα υγείας που τίθενται με τα μεταλλαγμένα αλλά και με τα ζητήματα οικολογικής ισορροπίας, επιπτώσεων σε άλλα είδη και οργανισμούς, οικονομικών επιπτώσεων, συνεπειών στην κοινωνική διάρθρωση κ.ο.κ.
§ Ομοίως, το θέμα του ρατσισμού τυπικά υπάγεται στον τομέα των Πολιτιστικών. Όμως, εάν αναζητηθούν παραδείγματα στη φύση (π.χ. η μονοκαλλιέργεια που οδηγεί στην καταστροφή των εδαφών και των οικοσυστημάτων, ο πλούτος και η ποικιλία ενός οικοσυστήματος, η σημασία της βιοποικιλότητας στη φύση, ο κοινωνικός δαρβινισμός και οι θεωρίες περί ανώτερων και κατώτερων ειδών, περί επικράτησης των ικανότερων κλπ), τότε ο ρατσισμός γίνεται ένα κατεξοχήν θέμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Πώς επιλέγεται ο Υπεύθυνος;
Ο Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης επιλέγεται για μια 4ετή θητεία μετά από προκήρυξη της θέσης μεταξύ των μονίμων εκπαιδευτικών.
Για την επιλογή του αποφασίζει το Υπηρεσιακό Συμβούλιο του Νομού (3 προϊστάμενοι διορισμένοι από την κυβέρνηση και 2 εκλεγμένοι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών).
Η επιλογή γίνεται με μόρια (πτυχία, επιμόρφωση, εμπειρία σε προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, συγγραφικό έργο, προϋπηρεσία κλπ) και συνέντευξη (η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο).
Αρμοδιότητες του Υπεύθυνου
§ Συνδυάζει δουλειά γραφείου και επισκέψεις στα σχολεία.
§ Στηρίζει τη δουλειά των εκπαιδευτικών στα σχολεία.
§ Δεν είναι ιεραρχικά ανώτερος.
§ Οργανώνει επιμορφωτικές συναντήσεις και προσπαθεί να διευκολύνει την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία.
§ Επισκέπτεται τουλάχιστον τις μισές μέρες τα σχολεία για συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς.
§ Συμμετέχει στην Επιτροπή Σχολικών Δραστηριοτήτων που μοιράζει τα (ελάχιστα) κρατικά κονδύλια για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, την Αγωγή Υγείας και τα Πολιτιστικά Προγράμματα των Σχολείων.
§ Φτιάχνει στο τέλος του χρόνου απολογισμό με στατιστικά στοιχεία (πόσοι μαθητές κι εκπαιδευτικοί συμμετείχαν σε προγράμματα Π.Ε., πόσα σχολεία, με τι θέματα κλπ) και τον στέλνει στο Υπουργείο Παιδείας.
Προβλήματα του θεσμού
§ Ο καθοριστικός ρόλος της συνέντευξης στην επιλογή των Υπευθύνων αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο κομματικής επιλογής τους.
§ Συχνά καθίσταται αδύνατη η ανανέωση του Υπευθύνου και κινδυνεύει να καταντήσει μηχανισμός που αυτοαναπαράγεται χωρίς όφελος για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
§ Η πολύχρονη θητεία κάποιων στη θέση, μπορεί να τους οδηγήσει στη μοιρολατρία και τη νοοτροπία δημοσίου υπαλλήλου με την κακή έννοια, Χάνεται ο ενθουσιασμός (εάν υπήρχε), στερεύουν οι ιδέες.
§ Τα κονδύλια που διατίθενται για τα σχολεία είναι ελάχιστα, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται το έργο τους.
§ Πολλοί σχολικοί σύμβουλοι βλέπουν ανταγωνιστικά τους Υπεύθυνους και συζητείται το ενδεχόμενο επιβολής ενός σχολικού συμβούλου ως επικεφαλής ενιαίου τμήματος καινοτόμων δράσεων όπου θα συμμετέχουν οι Υπεύθυνοι Αγωγής Υγείας, Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών. Εάν γίνει, θα πρόκειται για υποβάθμιση του θεσμού, καθώς θα προσθέσει επιπλέον γραφειοκρατία και θα δυσχεράνει τους Υπεύθυνους στο έργο τους, θα περιορίσει τις πρωτοβουλίες τους (που θα πρέπει να περνάνε και από την έγκριση του επικεφαλής σχολικού συμβούλου) κ.ο.κ.
Προτάσεις
§ Η αναβάθμιση του ρόλου του Υπευθύνου θα πρέπει να συνδυαστεί με αναβάθμιση των κονδυλίων που διατίθενται από τον κρατικό προϋπολογισμό και τα ευρωπαϊκά προγράμματα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
§ Θα πρέπει να υπάρξει ισχυρή χρηματοδότηση για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, που να περιλαμβάνει δικτύωση περιβαλλοντικών ομάδων των σχολείων, τόσο σε επίπεδο νομού, όσο και σε επίπεδο εθνικό και διεθνές, ανταλλαγές επισκέψεων, πράσινες τάξεις, καθοριστικό ρόλο των μαθητών στην επιλογή των θεμάτων, των μεθόδων και όλης της διαδικασίας υλοποίησης των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
§ Θα πρέπει να υπάρξει στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση πρόβλεψη χρόνου για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα κατά το πρότυπο της Πρωτοβάθμιας, όπου υπάρχουν 2-4 ώρες την εβδομάδα με τον τίτλο «Ευέλικτη Ζώνη», όπου μπορούν να ενταχθούν δραστηριότητες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, χωρίς να χρειαστεί να απασχοληθούν τα παιδιά οπωσδήποτε μετά τη λήξη των μαθημάτων.
Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Χανίων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου